تفسیر خوارجتفسیر بر اساس عقاید فرقه خوارج را تفسیر خوارج گویند. ۱ - خوارج در لغت و اصطلاحکلمه "خوارج" جمع و از ریشه "خروج" به معنای "بیرون شدن، قیام کردن، سرکشی و طغیان"، و از نظر اصطلاح تاریخی نام فرقه‌ای باطل است که بر امام علی علیه‌السّلام شوریدند و از فرمان حضرت سرپیچی کردند. وجه تسمیه آن‌ها به این نام همین امر است. ۲ - اعتقادات خاص خوارج۱. نفی لزوم امامت؛ ۲. اعتقاد به کفر کسی که گناهان کبیره انجام می‌دهد؛ ۳. وجوب بدون قید و شرط امر به معروف و نهی از منکر. ۳ - خصوصیات اخلاقی خوارجخوارج مردمانی متعصب، تنگ نظر، کوته بین، مقدس نما، خشن، مستبد، عجول و شتابزده بودند. اینان تحت تاثیر این خصلت‌های ناپسند و با پیش داوری‌های فرقه‌ای قرآن را تفسیر کرده‌اند؛ مثلا چون به نفی حکومت و امامت معتقد بودند، آیه (ان الحکم الا لله) را بر اساس رای شخصی خود چنین تفسیر کردند که " حکومت مختص خداوند است". ۴ - کافر در نظر خوارجهمچنین مرتکب گناهان کبیره را کافر می‌دانند. درباره آیه ۹۷ سوره آل عمران گفته‌اند: "تارک حج کافر است" و درباره آیه ۸۷ سوره یوسف نیز گفته‌اند: " فاسق که از رحمت خدا مایوس است، کافر است". ۵ - جمودیت خوارججمود خوارج و اکتفا به ظواهر آیات قرآن کریم به حدی بود که به احادیث نبوی که برخی از آنان ناسخ یا مخصص برخی عمومات قرآنی هستند، التفاتی نداشتند و مبنای کار خویش را حدیثی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم معرفی می‌کردند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم امر کرده‌اند روایات ایشان به قرآن عرضه و آن چه با قرآن مغایرت دارد کنار گذاشته شود. [۴]
جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص۲۱۰-۲۲۷.
[۵]
گلدتسیهر، ایگناتس، مذاهب التفسیر الاسلامی، ص۲۸۷.
[۷]
ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص۳۵۰-۳۵۱.
۶ - عناوین مرتبطتفاسیر خوارج؛ مفسران خوارج. ۷ - پانویس
۸ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفسیر خوارج». |